Aktualności

28 lutego w Krakowie odbyło się spotkanie grupy ds. wspierania rodziny w ramach Regionalnej Platformy Współpracy.

Spotkanie było poświęcone rodzinom wspierającym – formie wsparcia przewidzianej w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z 2011 roku. W założeniu ustawodawcy rodziny wspierające mają pomóc rodzicom, którzy mają problemy z wykonywaniem swoich obowiązków opiekuńczo-wychowawczych. Wsparcie to ma polegać na sprawowaniu opieki nad dzieckiem i prowadzeniu gospodarstwa domowego. Taką funkcję mogą pełnić rodziny z najbliższego otoczenia dziecka po odbyciu odpowiedniego szkolenia organizowanego przez gminę. Rodzina wspierająca może otrzymać zwrot niektórych kosztów związanych z pełnieniem swej funkcji, po podpisaniu umowy z wójtem.

Tyle z ustawy, ale jak wygląda rzeczywistość? Jak wynika ze sprawozdań przesyłanych przez ośrodki pomocy społecznej do MPiPS, w roku 2012 w Polsce niewiele ponad 40 instytucji współpracowało z rodzinami wspierającymi. To bardzo niewiele, biorąc pod uwagę fakt, iż w samej tylko w Małopolsce są aż 182 gminy. W naszym województwie nie ma jednak żadnej rodziny wspierającej. Właśnie dlatego grupa tematyczna ds. wspierania rodziny działająca w ramach Regionalnej Platformy Współpracy przy ROPS Kraków zajęła się tym zagadnieniem. Grupa ta, w skład której wchodzą przede wszystkim asystenci rodziny oraz koordynatorzy asystentury, zajmuje się szeroko pojętą tematyką dotyczącą wspierania rodzin. Jesienią ubiegłego roku w ramach prac tejże grupy został opracowany „Poradnik asystenta rodziny” – swoisty przewodnik dla osób pełniących tę funkcję (nota bene również wprowadzoną na mocy wspomnianej ustawy). Świadczy to dużej dojrzałości organizacyjnej grupy oraz doświadczeniu i wiedzy jej uczestników. Jako kolejny etap prac grupy – po opracowaniu poradnika – uczestnicy zaplanowali zagadnienie rodzin wspierających. Aby wzmocnić wiedzę teoretyczną, na spotkanie 28 lutego została zaproszona Anna Kuszczuk – główny specjalista w Wydziale Wspierania Rodziny, Pieczy Zastępczej i Adopcji Departamentu Wspierania Rodziny MPiPS, a także przedstawicielki MOPS Tarnowskie Góry: Bożena Hajda oraz Joanna Kaczmarek. Ta ostatnia instytucja ma doświadczenia w pracy z rodzinami wspierającymi.

Po krótkim wprowadzeniu dokonanym przez przedstawicieli ROPS Kraków, Anna Kuszczuk przedstawiła system wspierania rodziny zgodnie z założeniami ustawy z 2011 roku. Wspieranie rodziny opiera się na trzech filarach: asystentach rodziny, placówkach wsparcia dziennego oraz rodzinach wspierających. O ile asystenci rodziny „przyjęli się” w systemie bardzo dobrze (w roku 2012 w całej Polsce było ich ok. 2400; w Małopolsce każdy OPS zatrudnia co najmniej jednego asystenta), placówki również działają dość dobrze, o tyle rodziny wspierające funkcjonują w bardzo małej skali. Anna Kuszczuk podkreśliła, że wiele osób i rodzin od wielu lat w sposób niesformalizowany wspiera inne rodziny, a zapis w ustawie jest przełożeniem tych naturalnych sytuacji. Wobec tego myśląc o rodzinach wspierających przedstawiciele OPS powinni zaczynać właśnie od tych, które takie wsparcie świadczą od lat w sposób nieformalny. Wobec faktu, iż ustawa o rodzinach wspierających wspomina bardzo lakonicznie (art. 29-31), prelegentka dzieliła się swoją wiedzą w zakresie sporządzania umów rodzinami mającymi pełnić tę funkcję. W umowie takiej powinny znaleźć się cztery elementy: okres, na który została zawarta; dane rodziny wspieranej; zakres wsparcia oraz określenie kosztów, które mogą być zwrócone. Taka konstrukcja pozwala na precyzyjne ustalenia obszaru wsparcia i zabezpieczenia odpowiedniego wsparcia – zapewniała prelegentka.

Wystąpienie Anny Kuszczuk wywołało serię pytań od uczestników spotkania. Sprowadzały się one do kwestii ubezpieczenia dzieci z rodzin wspieranych, formalności związanych ze zwrotem kosztów, a także ryzyka, że rodziny wspierające będą się wywodzić z tych samych środowisk, co rodziny wspierane (nierzadko dysfunkcyjnych). Prelegentka zaznaczyła, że w istocie ustawa nie reguluje tych kwestii, wobec czego należy zdać się na doświadczenie ośrodków pomocy społecznej, a także formułować umowy zgodnie z przedstawionymi zasadami.

W drugiej części spotkania Bożena Hajda oraz Joanna Kaczmarek z MOPS w Tarnowskich Górach – instytucji „pionierskiej” w zakresie rodzin wspierających, omówiły swoje doświadczenia w tym obszarze. Szczególnie interesująca była kwestia rekrutacji takich rodzin. Prelegentki podkreśliły, że trzeba ich szukać w najbliższym otoczeniu tych, którzy wymagają pomocy. Rodziną wspierającą nie może być osoba czy rodzina, która sama ma problemy z należytym funkcjonowaniem w społeczeństwie, co mogą zweryfikować przedstawiciele ośrodka pomocy społecznej. Dodatkowo, co zaznaczyła Bożena Hajda, nie jest najlepszą praktyką akcentowanie kwestii zwrotu kosztów podczas prowadzenia rozmów z potencjalną rodziną wspierającą. Lepszą motywacją dla takiej rodziny może być możliwość niesienia pomocy innym. Nie oznacza to jednak, że kwestia zwrotu kosztów jest nieistotna. To bardziej sprawa rozkładania akcentów – zaznaczyła prelegentka.

Wystąpienie przedstawicielek MOPS Tarnowskie Góry wywołało duże zainteresowanie uczestników spotkania, a także kilka wstępnych deklaracji nawiązania współpracy z rodzinami wspierającymi przez ośrodki w Małopolsce. Prelegentki zostawiły wzór umowy zawieranej z rodzinami, który najpewniej posłuży grupie tematycznej podczas kolejnego spotkania do opracowania przykładowego dokumentu. Kto wie, czy już wkrótce w Małopolsce nie pojawią się rodziny wspierające?

Spotkanie w dniu 28 lutego nie rozwiało z pewnością wszystkich wątpliwości dotyczących funkcjonowania rodzin wspierających, jednak dało możliwość oceny tego narzędzia i wymiany informacji w tym obszarze. Taka jest specyfika grup tematycznych działających w ramach Regionalnej Platformy Współpracy. Do pracy w grupach zapraszani są przedstawiciele ośrodków pomocy społecznej, powiatowych centrów pomocy rodzinie, Ośrodków Interwencji Kryzysowej i innych instytucji z województwa małopolskiego funkcjonujących w obszarze pomocy i integracji społecznej. Więcej szczegółów na stronie internetowej szkoleniapokl.rops.krakow.pl

U źródeł powołania Regionalnej Platformy Współpracy leżało przekonanie, że o wiele skuteczniejsze jest wspólne działanie w celu rozwiązywania problemów Małopolan w obszarze integracji społecznej.